Суван Алдын-оол Дулушевич
Суван Алдын-оол Дулушевич 1944 чылдын август 18-те Улуг-Хем районнун Урбун суурга торуттунген.
Чаа-Хол школазын дооскаш, инженер-зоотехник кылдыр дээди эртемни чедип алгаш торээн черинге, «Найырал» совхозка 1965 чылдан эгелеп улуг мал эмчизи болуп ажылдап эгелээн. Ажылдап келген уелеринде совхозтун улуг зоотехниги, прораб болуп-даа ажылдап турган. Совхозтун ниити мал бажын остурер, чидириг чок ажаап алыр дээш, малга четчиир мал чеминин кышкы курлавырын доктаамал тургузуп, кол кичээнгейни угландырып турган. Чугле мал чеми эвес, кыштаг-хонаштарны таарыштырып, чайгы малдын семиртилгезинче кичээнгейни угландырар болгаш чаш малды ажаап- карактаарынын дугайында зооветеринарлыг ооредилгени малчыннар ортузунга калбартып, организастааны эки туннелдерни эккеп турган.
Суван А.Д. бодунун ажылынга бердинген, оон туннели дээш кезээде сагыш аарып, кандыг-даа ажылдын бедик унелелин чедип ап чораан удуртукчу.
Алдын-оол Дулушевич бодунун амыдыралынын аайы-биле ажылдап турган совхозундан чоруткаш « Куш-ажылдын хостуу» совхозка улаштыр ажылдаан.
Чаа-Хол кожуун тургустунуп келгенде амыдыралынын аайы-биле бодунун торуттунген черинге чанып келгеш, 1996 чылдан эгелеп 2005 чылга чедир Чаа-Хол кожуун чагыргазынын даргазынын экономика талазы-биле оралакчызы болуп ажылдаан. Кодээ ажыл-агыйы - чурттун сайзыралынын кол угланыышкыны болгай. Доктаамал кодээ ажыл-агый – биле холбаалыг ажылдап чорааны ук ажыл анаа чаа чуул болбаан болгаш хамаарышкан албан-организацияларын билдилиг удурту берген. Тургустунгаш ур болбаан кожууннун, ол уеде социал-экономиктиг хогжулдези берге турган-даа болза, янзы-буру аргаларны ажыглап экономиктиг кризистен унери-биле аргаларны тып турган.
Тыва Республиканын экономика яамызынын ундургени доктаалынга ундезилээш Чаа-Хол кожуннун чурттакчы чонунга кайы-хире аъш-чем болгаш хуннун хереглел барааннары херегин, кижи бурузунун хунде чиир аъш-чеминин хереглел корзиназын (потребительская корзина) тургускаш, планны оон-биле ундезилеп санаар чаа чуулду А.Д.Суваннын тургусканы онзагай.
Алдын-оол Дулушевич «Найырал» совхозка, Чаа-Хол кожууннун болгаш республиканын экономиказынга улуг-хуузу дээш «Тыва Республиканын алдарлыг ажылдакчызы» деп аттын, «Бугу Россиянын чон чизезинге уре-туннелдиг ажылдааны дээш», «Россия биле Тыванын каттышканынын болгаш Кызыл хоорайнын ундезилеттингенинин 100 чылынга» - деп медальдарнын эдилекчизи, Куш-ажылдын хоочуну.
Оонун иштинин быжыг чоленгиижи, 2 ажы-толдун улегерлиг адазы, уйнуктарынын эргим кырган-ачазы.
А.Д.Суваннын элекке мочээни-биле ханы кажыыдалды ажы-толунге, чоок кижилеринге, торел-доргулунге, эш-оорунге илереттивис.
Чаа-Хол кожуун чагыргазы
