Администрация Чаа-Хольского кожууна

Кижиниң чырык чер кырынга чурттап эрткен назыны, ооң амыдыралы, чуртунга, чонунга уттундурбас төөгүлүг кылдыр артып каар болза, ол чер кырынга чаңгыс катап төрүттүнген назынында хилис чурттап эртпээни ол болур. Шак ындыг кижилерниң бирээзинге Совет Эвилелиниң Маадыры Хомушку Намгаевич Чүргүй – оол дорт – ла хамааржыр. 

Хомушку Намгаевич Чүргүй – оол 1918 чылдың май 3 – те (май 18 – те), Барыын – Хемчик кожууннуң Хөнделең деп суурга ядыы араттың өг – бүлезинге төрүттүнген. Ол болза кара чажындан өскүстүң үлүг – хуузунга таваржып, кадыг – бергени ажып эртип, күш – ажылга шыдамык кылдыр өөренген. Ооң ол чаагай мөзү – шынары бүгү назынында артып калган. 
1930 чылда тыва бижиктиң төрүттүнгени Хомушку Чүргүй – оолга улуг аас – кежик болган. Эртем – билигже сундулуу соксаш кынмас чүткүлдүү ооң ёзулуг кижи болурунга улуг идигни берген. 
1936 чылда ол эки тура – биле Тываның Араттың Революстуг Шерииниң албанын эрттирери – биле харын улгаттырып алгаш, шеригже аалындан дургуннап келген. 
Аревэниң сагылга – чурумунуң, кижизидилге ажылының ачызында, аныяк солдат Хомушку Чүргүй – оол чүгле эки дайынчы эвес, ооң- биле кады, идепкейлиг хөй – ниитичи апарган. 
1938 чылда шериг албанын эрттиргеш, Советтиг Тыванын орук будурулге черинге чолаачылап ажылдап кирген. 1941 чылда 23 харлыг тургаш, бүдүрүлге черинде эң шалыпчы чолаачыларның бирээзи апарган. Эки ажылы дээш ону республиканың Биче Хуралының Хүндүлел бижии – биле шаңнаан. 
1941 чыл. Кадыг – дошкун чылдарның баштайгы чылы. Совет Ада – чурттуң кырынче фашистиг эжелекчилер халдап, диргелип келген. Дайын эгелээри билек, биче лейтенант Х. Чүргүй – оол ону фронтуже чорудар дугайында билдириишкинни бижээн. Аныяк офицерниң дилээн хүлээп көрген. 1943 чылдың майда он бир тыва танкистерни: Нурзат, Бортуй – оол, Кызыл – Тас, Биче – оол, Уйнук – оол, Сайын – оол, Дыртык, Шойдун, Идам болгаш Чүргүй – оолду фронтуже чоруткан. 
Хомушку Намгаевичиниң башкарган танкызының экипажы узун болгаш алдарлыг орукту эрткен. Украинаның Рыжановка болгаш Кобеляки суурларының чоогунга дайзынның камгалалын буза шаварынга экипаж онза шылгараан. Хомушку Чүргүй – оолдуң танкызы дайзынның туружунче шургуп кирип, оду – биле болгаш илчирбе дугуйлары – биле гитлержилерниң дириг күжүн болгаш техниказын узуткап турган. Сес маадыр танкистер дайзынның 24 самоледун, 80 машиназын чаалап ап, 800 хире солдаттар болгаш офицерлерин дүжүп бээринче албадаан. Полктуң өске танкылары келгижеге чедир эрестиг тулушканнар. Оларның күжү төнүп, ок – чепсээ артпаанда, полугунуң танкылары дузалап чедип келген. Ол тулчуушкун дээш, эрес – маадырлыг, коргуш чок чоруу дээш Хомушку Намгаевич Чүргүй – оолга Совет Эвилелиниң Маадыры атты ССРЭ – ниң Дээди Совединиң Президиумунуң 1945 чылдың март 24 – те Чарлыы – биле тывыскан. Ол Ленин болгаш Ада – чурт дайынының ийиги чергези орденнер – биле, хөй – хөй медальдар – биле шаңнаткан. 
1946 чылда Хомушку Чүргүй – оол шериг херээнден халашкаш, Барыын – Хемчик кожууннуң шериг комиссариадынга улуг инспекторлап ажылдаан.  
1950 чылда ол Тыва областың партия школазын чедиишкинниг дооскаш, Чаа – Хөлдүң МТС (машина – трактор станциязының) оралакчы даргазынга, Тес – Хем районнуң партия комитединге инструкторлап ажылдаан. Көдээ ажыл – агыйның удуртукчуларының бир чылдыг курстарын дооскаш, “Тес – Хем” совхозтуң Берт – Даг салбырының эргелекчизинге чуртталгазының сөөлгү хүннеринге чедир ажылдаан. (сөөлүнде ол совхозту Хомушку Чүргүй – оолдуң ады – биле адаан). 
Хөй чылдарда тургузукчу күш – ажылга идепкейлиг киржип, аныяк – өскенниң патриотчу кижизидилгезинче төлептиг үлүүн киирип, республиканың, районнуң, совхозтуң, коллективиниң ажыл – херээнге бодунуң билиин, күжүн харамнанмайн берип чораан. Ол Тыва АССР – ниң Дээди Совединиң үшкү, дөрткү чыыжының депутады, Тес – Хемниң СЭКП (совет эвилелиниң коммунистиг партиязының) кежигүнү, көвей шаңналдарның эдилекчизи чораан. 

Дайын – чаалыг дөртен чылдар 
Талыйтыр – ла ыраан тудум 
Төөгүде таңмаланган 
Төккен ханның өңгүр – чидии 
Оңуп – сиңип читкен – даа бол, 
Оран – чуртта, бүгү чонда 
Аагы – мээги ам – даа хевээр 
Ажыңнадыр “чип – ле” чоруур 
Даартагы чырык хүн дээш 
Дайын – чаага бажын салган 
Эрес – дидим оолдар, кыстар 
Кажан шагда аравыста 
Тайбың ишчи бисти баштап 
Дагдыныкчы, башкарыкчы 
Тура – соруун бедик туткан 
Тугувус бооп киискип чоруур 
Амы – тынын харам чокка 
Артын орта октап чорааш 
Чайынналчак чуртталганы 
Чаалап берген маадырларга 
Чүргүй – оолга, Кечил – оолга 
Четтиргенин илередип, 
Чечек сунуп болдунмас бол 
Бөдүүн ишчи “шаңнал” кылдыр 
Мөгейип – ле чоруулуңар!